Hopp til innhald

Susumu Kitagawa

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Susumu Kitagawa

Fødd4. juli 1951
Kyoto
NasjonalitetJapan
Områdekjemi
Yrkekjemikar, universitetslærar
InstitusjonarUniversitetet i Kyoto
Alma materUniversitetet i Kyoto

Susumu Kitagawa (fødd 4. juli 1951) er ein japansk kjemikar og Nobelpris-vinnar som spesialiserer seg i koordinasjonskjemi, med særleg vekt på organisk–uorganiske hybridforbindelsar og dei kjemiske og fysiske eigenskapane til porøse koordinasjonspolymer, særleg metall–organiske rammeverk (metal-organic frameworks, MOF).[1] Han er utnemnd til Distinguished Professor ved Universitetet i Kyoto sitt Institute for Integrated Cell-Material Sciences (iCeMS), som han var med på å grunnleggje. I 2025 vart han tildelt Nobelprisen i kjemi saman med Richard Robson og Omar M. Yaghi.

Kitagawa deltok på eit nettmøte med Shigeru Ishiba. (9. oktober 2025)

Kitagawa vart fødd 4. juli 1951 i Kyoto.[2]

Kitagawa tok doktorgraden (PhD) i hydrokarbonkjemi ved Universitetet i Kyoto i 1979, etter å ha teke bachelorgraden ved same institusjon. Same året vart han tilsett som assisterande professor ved Kindai University, der han vart førelesar i 1983 og førsteamanuensis i 1988.[1][3]

I 1992 vart Kitagawa professor i uorganisk kjemi ved Tokyo Metropolitan University.[1] Han vende tilbake til Universitetet i Kyoto i 1998 som professor i uorganisk funksjonell kjemi ved Institutt for syntetisk kjemi og biologisk kjemi.[3][4] I 2007 var han med på å grunnleggje Institute for Integrated Cell-Material Sciences (iCeMS), der han først var nestleiar, og sidan direktør frå 2013 til 2023.[5][6] I 2024 vart han utnemnd til Executive Vice-President for Research Promotion ved Universitetet i Kyoto.[7]

Han har òg hatt utanlandske akademiske opphald, mellom anna som postdoktor ved Texas A&M University hos F. Albert Cotton (1986–1987) og som gjesteprofessor ved City University of New York (1996).[1][4][8] I 2018 fekk han ein æresdoktorgrad frå Technische Universität München.[9]

Kitagawa var medlem og assosierande medlem av Science Council of Japan frå 2011 til 2023.[3][10]

I 2025 fekk Kitagawa, saman med Richard Robson og Omar M. Yaghi, Nobelprisen i kjemi for deira banebrytande arbeid med molekylære byggjesteinar for metall–organiske rammeverk.[11]

Etter oppdagingane til Makoto Fujita (1994) og Omar M. Yaghi (1995) viste Kitagawa i 1997 at strukturar av koordinasjonspolymer har gassadsorpsjonseigenskapar – eit sentralt funn for utviklinga av funksjonelle porøse materiale.[4]

Dei mest innflytelsesrike arbeida hans inkluderer:

  • Ein banebrytande publikasjon frå 1997 om ein porøs koordinasjonspolymer (MOF) for adsorpsjon av små molekyl.[1][12][13]
  • Ein tidleg gjennomgang frå 2004 om funksjonelle porøse koordinasjonspolymer.[1][14]
  • Ein gjennomgang frå 2009 om «mjuke porøse krystallar», som kan endre struktur i stor grad ved kjemisk eller fysisk påverknad.[12][15]

Prisar og utmerkingar

[endre | endre wikiteksten]
  • 2003 – Chemical Society of Japan (CSJ) Prize for Creative Work[1]
  • 2008 – Humboldt Research Prize[1]
  • 2009 – Chemical Society of Japan Award[16]
  • 2010 – Thomson Reuters Citation Laureates[17]
  • 2011 – Medal with Purple Ribbon[18]
  • 2013 – De Gennes-prisen[19]
  • 2016 – Japan Academy Prize[20]
  • 2016 – Fred Basolo Medal, Northwestern University[21]
  • 2017 – Chemistry for the Future Solvay Prize[22]
  • 2017 – Fujihara-prisen, The Fujihara Foundation of Science[23]
  • 2019 – Grand Prix de la Fondation de la Maison de la Chimie[24]
  • 2019 – Emanuel Merck Lectureship[25]
  • 2019 – Medlem av Japan Academy[26]
  • 2023 – Fellow of the Royal Society[27]
  • 2025 – Nobelprisen i kjemi[2]
  • 2025 – Person of Cultural Merit (Person med særleg kulturell forteneste)[28]
  • 2025 – Order of Culture (Kulturordenen)[28]
  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 «Susumu Kitagawa». Angewandte Chemie International Edition 48 (47): 8818–8820. 9. november 2009. Bibcode:2009ACIE...48.8818.. doi:10.1002/anie.200904270.
  2. 1 2 Nobel Prize in Chemistry 2025 – Susumu Kitagawa
  3. 1 2 3 «CV : Susumu KITAGAWA» (PDF). Kitagawa.icems.kyoto-u.ac.jp. Henta 12. oktober 2017.
  4. 1 2 3 Rebecca Trager (9. oktober 2025). «Meet the three scientists who have just won the Nobel prize in chemistry». Chemistry World. Arkivert frå originalen 11. oktober 2025. Henta 11. oktober 2025.
  5. ↑ «物質-細胞統合システム拠点（iCeMS） 1拠点構想等の概要（京都大学）» [Institute for Integrated Cell-Material Sciences (iCeMS): Overview of the Center Initiative (Kyoto University)]. Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (på japansk). 2009. Arkivert frå originalen 9. mai 2009. Henta 11. oktober 2025.
  6. ↑ «Timeline». Institute for Integrated Cell-Material Sciences. Arkivert frå originalen 10. juli 2025. Henta 11. oktober 2025.
  7. ↑ «Profile: Susumu Kitagawa». Kyoto University Institute for Advanced Study (på engelsk). Henta 12. oktober 2025.
  8. ↑ Kitagawa, Susumu (20. juni 2001). 集積型金属錯体: クリスタルエンジニアリングからフロンティアオービタルエンジニアリングへ [Supramolecular Metal Complexes: From Crystal Engineering to Frontier Orbital Engineering] (på japansk). Kodansha. ISBN 978-4-06-153395-0. Henta 11. oktober 2025.
  9. ↑ «Nobel Prize in Chemistry for TUM Honorary Doctor Kitagawa». Technical University of Munich. 8. oktober 2025. Henta 11. oktober 2025.
  10. ↑ «日本学術会議会長談話 | 坂口志文先生のノーベル生理学・医学賞受賞、北川進先生のノーベル化学賞受賞を祝して» [Statement by the President of the Science Council of Japan | Congratulating Dr. Shimon Sakaguchi on winning the Nobel Prize in Physiology or Medicine and Dr. Susumu Kitagawa on winning the Nobel Prize in Chemistry] (PDF). Science Council of Japan (på japansk). 10. oktober 2025. Henta 11. oktober 2025.
  11. ↑ Robles-Gil, Alexa; Watkins, Ali (8. oktober 2025). «Nobel Prize in Chemistry Awarded to Architects of Metal-Organic Frameworks». The New York Times. Henta 8. oktober 2025.
  12. 1 2 Koester, Vera (8. oktober 2025). «Nobel Prize in Chemistry 2025». ChemistryViews.
  13. ↑ Kondo, Mitsuru; Yoshitomi, Tomomichi; Matsuzaka, Hiroyuki; Kitagawa, Susumu; Seki, Kenji (1997). «Three-Dimensional Framework with Channeling Cavities for Small Molecules: ». Angewandte Chemie International Edition 36 (16): 1725–1727. doi:10.1002/anie.199717251.
  14. ↑ Kitagawa, Susumu; Kitaura, Ryo; Noro, Shin-Ichiro (2004). «Functional Porous Coordination Polymers». Angewandte Chemie International Edition 43 (18): 2334–2375. Bibcode:2004ACIE...43.2334K. PMID 15114565. doi:10.1002/anie.200300610.
  15. ↑ Horike, Satoshi; Shimomura, Satoru; Kitagawa, Susumu (2009). «Soft porous crystals». Nature Chemistry 1 (9): 695–704. Bibcode:2009NatCh...1..695H. PMID 21124356. doi:10.1038/nchem.444.
  16. ↑ «2008 – Pioneering and Developing Studies on Chemistry od [sic] Coordination Space». The Chemical Society of Japan. 20. september 2014. Henta 8. oktober 2025.
  17. ↑ «2010 – Thomson Reuters Predicts Nobel Laureates». Thomson Reuters. 21. september 2010. Henta 8. oktober 2025.
  18. ↑ «Susumu Kitagawa Decorated with Medal with Purple Ribbon (Kyoto University iCeMS)». 京都大学アイセムス. 15. juni 2011. Henta 8. oktober 2025.
  19. ↑ «Royal Society of Chemistry Prize Winners 2013». Angewandte Chemie International Edition 52 (38): 9890–9891. 16. september 2013. Bibcode:2013ACIE...52.9890.. ISSN 1433-7851. doi:10.1002/anie.201305312. Henta 8. oktober 2025.
  20. ↑ «Recipients of the Imperial Prize, the Japan Academy Prizes and the Duke of Edinburgh Prize elected». The Japan Academy. 14. mars 2016. Henta 11. oktober 2025.
  21. ↑ «2016 – Fred Basolo Medal for Outstanding Research in Inorganic Chemistry: Department of Chemistry». Northwestern University. Henta 8. oktober 2025.
  22. ↑ Solvay. «The 2017 Prize – Solvay». Solvay.com. Henta 12. oktober 2017.
  23. ↑ «Fujihara Award (2015–2019)». 藤原科学財団 (på japansk). Henta 9. oktober 2025.
  24. ↑ «Les lauréats de l'année». Actions (på fransk). Henta 18. mai 2019.
  25. ↑ «Emanuel Merck Lectureship – Research | Merck KGaA, Darmstadt, Germany». www.emdgroup.com. Henta 18. mai 2019.
  26. ↑ «Distinguished Professor and iCeMS Director Susumu Kitagawa elected as member of Japan Academy». KUIAS Kyoto University Institute for Advanced Study. 2. september 2021. Henta 11. oktober 2025.
  27. ↑ «Professor Susumu Kitagawa FRS». Royal Society. Henta 8. oktober 2025.
  28. 1 2 «王貞治氏ら8人に文化勲章 功労者に坂茂氏ら». The Nikkei (på japansk). 18. oktober 2025. Henta 18. oktober 2025.

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Commons har multimedium som gjeld: Susumu Kitagawa
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Susumu_Kitagawa&oldid=3629157»